Islah Çelikleri

Islah çeliklerinde sertleşebilirlik özelliklerinin yanında, yüksek dayanım ve süneklik de istenir. Yeterli seviyede sertlik elde edilebilmesi için, ıslah çelikleri diğerlerine nispeten yüksek karbon içerirler. Kalın kesitli parçalar için sertlik derinliğinin en önemli kriter olması sebebiyle, bu parçalar alaşımlı ıslah çeliklerinden imal edilirler.

Islah çeliklerinin seçiminde, parça boyutları ve dayanım değerleri ön plandadır. Alaşımsız ıslah çelikleri ancak küçük kesitli parçalarda verimli olabilir. Kalın kesitli parçalar için, sertlik dağılımının homojen olması, çeliğin alaşımlı olmasına bağlıdır. Sertlik dağılımının, malzeme alaşımlarına  göre değişimleri Jominy testi sonuçları ile gözlenebilir. Jominy testi basit bir ifade ile; sertleştirme sıcaklığına kadar ısıtılan çubuk şeklinde bir malzemenin sadece bir ucundan soğutulmasıyla soğutulan uca  olan mesafelerdeki sertleşme değerlerini ifade eder.

Islah çelikleri alevle ve indüksiyonla sertleştirilebileceği gibi, ıslah edildikten sonra da alev ve indüksiyonla sertleştirilebilirler. Bu şekilde ısıl işlem görecek malzemenin seçiminde, kimyasal bileşimin yanısıra, yüzeyde elde edilecek sertlik değeri ve sertleşme derinliği göz önünde bulundurulur. Alaşımsız çeliklerde sertlik derinliği 3 – 4 mm olabilirken, alaşımlı çeliklerde bu derinlik 10 – 12 mm’yi  bulur. Ayrıca indüksiyonla sertleştirme esnasında yüksek mangan çatlama tehlikesi yaratacağından, yüksek karbonlu – düşük manganlı Cf  kalite çeliklerin kullanılması daha uygundur. Ayrıca çatlama tehlikesinin azalması, malzeme tane yapısının küçük olmasıyla yakından ilişkilidir.

Islah Çelikleri kimyasal bileşimlerine göre 4 ana grupta toplanır.

1.Alaşımsız ıslah çelikleri

2.Mangan Alaşımlı Islah çelikleri

3.Krom alaşımlı Islah çelikleri

4.Krom-Molibden alaşımlı Islah çelikleri

Alaşımsız Çeliklerde ,ıslah dayanımı karbon miktarıyla artmaktadır.16 mm çapa kadar en düşük akma sınırı 370 N/MM’2 (%C:0,25)ila 570 N/MM’2(%c:0,50)arasındadır.16-40 mm çap arasındaki boyutlarda 50-80 N/MM’2 daha düşük olur.

Mangan Alaşımlı Islah çeliklerinde mangan setreleşebilirliği arttırdığından 30 MN 4 ve 40 MN 4 çeliklerinde akma sınırı C 60 çeliğindeki  özelliklerini gösterir.

Krom alaşımlı ıslah çeliklerinde Krom elementi sertleşebilirliği oldukça fazla arttırır ve plastisiteye de olumlu etki yapar.Örneğin 40 Cr 4 çeliğinde 16-40 mm çap aralığında minimum akma 700 N/MM’2 dir.

Molibden kroma nazaran daha kuvvetli sertleşebilme kabiliyetini arttırır.Ayrıca meneviş dayanımını arttırır ve meneviş kırılganlığı ihtimalini azaltır. 

 ISLAH ÇELİKLERİ VE BİLEŞİMLERİ
Malz. No. DIN  SAE / AISI C Simax Mn  Pmax Smax Cr Mo Ni V
1.0402 C 22 1020 0.18-0.25 0,40 0.30-0.60 0.045 0.045 - - - -
1.0501 C 35 1035 0.32-0.39 0,40 0.50-0.80 0.045 0.045 - - - -
1.0503 C 45 1045 0.42-0.50 0,40 0.50-0.80 0.045 0.045 - - - -
1.0535 C 55 1055 0.52-0.60 0,40 0.60-0.90 0.045 0.045 - - - -
1.0601 C 60 1060 0.57-0.65 0,40 0.60-0.90 0.045 0.045 - - - -
1,1151 Ck 22 1020/1023 0.18-0.25 0,40 0.30-0.60 0.035 0.035 - - - -
1.1180 Cm 35 1035 0.32-0.49 0,40 0.50-0.80 0.035 0.020-0.035 - - - -
1.1181 Ck 35 1035 0.32-0.39 0,40 0.50-0.80 0.035 0.035 - - - -
1.1186 Ck 40 1040 0.37-0.44 0,40 0.50-0.80 0.035 0.035 - - - -
1.1191 Ck 45 1045 0.42-0.50 0,40 0.50-0.80 0.035 0.035 - - - -
1.1201 Cm 45 1045 0.42-0.50 0,40 0.50-0.80 0.035 0.020-0.035 - - - -
1.1203 Ck 55 1055 0.52-0.60 0,40 0.60-0.90 0.035 0.035 - - - -
1.1206 Ck 50 1050 0.45-0.55 0,40 0.60-0.90 0.035 0.035 - - - -
1.1209 Cm 55 1055 0.52-0.60 0,40 0.60-0.90 0.035 0.020-0.035 - - - -
1.1221 Ck 60 1060 0.57-0.65 0,40 0.60-0.90 0.035 0.035 - - - -
1.1223 Cm 60 - 0.57-0.65 0,40 0.60-0.90 0.035 0.020-0.035 - - - -
1.5038 40 Mn 4 1039 0.36-0.44 0.25-0.50 0.80-1.10 0.035 0.035 - - - -
1.5065 28 Mn 6 1330 0.25-0.32 0,40 1.30-1.65 0.035 0.035 - - - -
1.6511 36 CrNiMo 4 9840 0.32-0.40 0,40 0.50-080 0.035 0.035 0.90-1.20 0.15-0.30 0.90-1.20 -
1.6580 30 CrNiMo 8 - 0.26-0.33 0,40 0.40-070 0.035 0.035 1.40-1.70 0.30-0.50 1.80-2.20 -
1.6582 34 CrNiMo 6 4340 0.30-0.38 0,40 0.30-0.60 0.035 0.035 1.80-2.20 0.15-0.30 1.40-1.70 -
1.7003 38 Cr 2 - 0.34-0.41 0,40 0.50-0.80 0.035 0.035 0.40-0.60 - - -
1.7006 46 Cr 2 5045 0.42-0.50 0,40 0.50-0.80 0.035 0.035 0.40-0.60 - - -
1.7033 34 Cr 4 5132 0.30-0.37 0,40 0.60-0.90 0.035 0.035 0.90-1.20 - - -
1.7034 37 Cr 4 5135 0.34-0.41 0,40 0.60-0.90 0.035 0.035 0.90-1.20 - - -
1.7035 41 Cr 4 5140 0.38-0.45 0,40 0.60-0.90 0.035 0.035 0.90-1.20 - - -
1.7037 34 CrS 4 - 0.30-0.37 0,40 0.60-0.90 0.035 0.020-0.035 0.90-1.20 - - -
1.7038 37 CrS 4 - 0.34-0.41 0,40 0.60-0.90 0.035 0.020-0.035 0.90-1.20 - - -
1.7039 41 CrS 4 - 0.38-0.45 0,40 0.50-0.80 0.035 0.020-0.035 0.90-1.20 - - -
1.7218 25 CrMo 4 4130 0.22-0.29 0,40 0.50-0.80 0.035 0.035 0.90-1.20 0.15-0.30 - -
1.7220 34 CrMo 4 4135;4137 0.30-0.37 0,40 0.50-0.80 0.035 0.035 0.90-1.20 0.15-0.30 - -
1.7225 42 CrMo 4 4140 0.38-0.45 0,40 0.50-0.80 0.035 0.035 0.90-1.20 0.15-0.30 - -
1.7226 34 CrMoS 4 - 0.30-0.37 0,40 0.50-0.80 0.035 0.020-0.035 0.90-1.20 0.15-0.30 - -
1.7227 42 CrMoS 4 - 0.38-0.45 0,40 0.50-0.80 0.035 0.020-0.035 0.90-1.20 0.15-0.30 - -
1.7228 50 CrMo 4 4150 0.46-0.51 0,40 0.50-0.80 0.035 0.035 0.90-1.20 0.15-0.30 - -
1.7361 32 CrMo12 4 - 0.28-0.35 0,40 0.40-0.70 0.035 0.035 2.80-3.30 0.30-0.50 0.30 -
1.7707 30 CrMoV 9 - 0.26-0.34 0,40 0.40-0.70 0.035 0.035 2.30-2.70 - - 0.10-0.20
1.8159 50 CrV 4 6150 0.47-0.55 0,40 0.70-1.10 0.035 0.035 0.90-1.20 - - 0.10-0.20

 

 ISLAH ÇELİKLERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ
Malz. No. DIN  SAE / AISI AKMA SINIRI(Re)    ?Mpa ÇEKME DAYANIMI(Rm)   Mpa KOPMA UZAMASI (A) LO=5 D0 KESİT DARALMASI(Z)   ?%
? 16 MM ? >16-40? MM ? >40-100? MM ? >100-160? MM ?? 16 MM ? >16-40? MM ? >40-100? MM ? >100-160? MM ?? 16 MM ? >16-40? MM ? >40-100? MM ? >100-160? MM ?? 16 MM ? >16-40? MM ? >40-100? MM ? >100-160? MM
1.0402 C 22 1020 350 300     550-700 500-650     20 22     40 45    
1.0501 C 35 1035 430 370 320   630-780 600-750 550-700   17 19 20   35 40 45  
1.0503 C 45 1045 500 430 370   700-850 650-800 630-780   14 16 17   30 35 40  
1.0535 C 55 1055 550 500 430   800-950 750-900 700-850   12 14 15   25 30 35  
1.0601 C 60 1060 580 520 450   850-1000 800-950 750-900   11 13 14   20 25 30  
1,1151 Ck 22 1020/1023 350 300     550-700 500-650     20 22     50 50    
1.1180 Cm 35 1035 430 370 320   630-780 600-750 550-700   17 19 20   40 45 50  
1.1181 Ck 35 1035 430 370 320   630-780 600-750 550-700   17 19 20   35 40 45  
1.1191 Ck 45 1045 500 430 370   700-850 650-800 630-780   14 16 17   35 40 45  
1.1201 Cm 45 1045 500 430 370   700-850 650-800 630-780   14 16 17   35 40 45  
1.1203 Ck 55 1055 550 500 430   800-950 750-900 700-850   12 14 15   30 35 40  
1.1209 Cm 55 1055 550 500 430   800-950 750-900 700-850   12 14 15   30 35 40  
1.1221 Ck 60 1060 580 520 450   850-1000 800-950 750-900   11 13 14   25 30 35  
1.1223 Cm 60 - 580 520 450   850-1000 800-950 750-900   11 13 14   25 30 35  
1.5038 40 Mn 4 1039 635 540 440   880-1080 780-930 690-830   12 14 15   40 45 50  
1.5065 28 Mn 6 1330 590 490 440   780-930 690-840 640-790   13 15 16   40 45 50  
1.6511 36 CrNiMo 4 9840 900 800 700 600 1100-1300 1100-1200 900-1000 800-950 10 11 12 13 45 50 55 60
1.6580 30 CrNiMo 8 - 1050 1050 900 800 1250-1450 1250-1450 1100-1300 1000-1200 9 9 10 11 40 40 45 50
1.6582 34 CrNiMo 6 4340 1000 900 800 700 1200-1400 1100-1300 1000-1200 900-1100 9 10 11 12 40 45 50 55
1.7003 38 Cr 2 - 550 450 350   800-950 700-850 600-750   14 15 17   35 40 45  
1.7006 46 Cr 2 5045 650 550 400   900-1100 800-950 650-800   11 14 15   35 40 45  
1.7033 34 Cr 4 5132 700 590 460   900-1100 800-950 700-850   11 13 14   35 40 45  
1.7034 37 Cr 4 5135 750 630 510   950-1150 850-1000 750-900   11 13 14   35 40 45  
1.7035 41 Cr 4 5140 800 660 560   1100-1200 900-1100 800-950   10 12 14   30 35 40  
1.7037 34 CrS 4 - 700 590 460   900-1100 800-950 700-850   11 13 14   35 40 45  
1.7038 37 CrS 4 - 750 630 510   950-1150 850-1000 750-900   11 13 14   35 40 45  
1.7039 41 CrS 4 - 800 660 560   1100-1200 900-1100 800-950   10 12 14   30 35 40  
1.7218 25 CrMo 4 4130 700 600 450 400 900-1100 850-950 700-800 650-800 12 14 15 16 50 55 60 60
1.7220 34 CrMo 4 4135;4137 800 650 550 500 1000-1200 900-1000 800-950 750-900 11 12 14 15 45 50 55 55
1.7225 42 CrMo 4 4140 900 750 650 550 1100-1300 1100-1200 900-1100 800-950 10 11 12 13 40 45 50 50
1.7226 34 CrMoS 4 - 800 650 550 500 1100-1200 900-1100 800-950 750-900 11 12 14 15 45 50 55 55
1.7227 42 CrMoS 4 - 900 750 650 550 1100-1300 1000-1200 900-1100 800-950 10 11 12 13 40 45 50 50
1.7228 50 CrMo 4 4150 900 780 700 650 1100-1300 1000-1300 900-1100 800-1000 9 10 12 13 40 45 50 50
1.7361 32 CrMo12 4 - 1030 1030 885 785 1230-1420 1230-1420 1080-1270 980-1180 9 9 10 11 35 35 40 45
1.7707 30 CrMoV 9 - 1050 1020 900 800 1250-1450 1200-1450 1100-1300 1000-1200 9 9 10 11 35 35 40 45
1.8159 50 CrV 4 6150 900 800 700 650 1100-1300 1000-1200 900-1100 850-1000 9 10 12 13 40 45 50 50

 

ISLAH ÇELİK KULLANIM YERLERİ
Malz. No. DIN  SAE / AISI KULLANIM YERLERİ
1.0402 C 22 1020 Taşıt, makine, motor ve aparat yapımında pek az zorlanan parçalar
1.0501 C 35 1035 Makine, aparat ve taşıt yapımında biraz yüksek zorlamalar için parçalar
1.0503 C 45 1045 Taşıt, motor, makine ve aparat yapımında, aktarma organı mili ve dişlisi gibi yüksek zorlanmalı parçalar
1.0535 C 55 1055 Makine, taşıt ve motor yapımında, aktarma organı mil, dişlisi gibi yüksek zorlamalı parçalar
1.0601 C 60 1060 Makine ve taşıt imalatında, mil, aks, pim ve benzeri, çok fazla zorlanan parçalar
1,1151 Ck 22 1020 / 1023 Taşıt, makine, motor ve aparat yapımında, az zorlanan yüksek arıklıktaki çelikten yapılacak parçalar
1.1180 Cm 35 1035 Makine, taşıt, motor ve aparat yapımında talaşlı şekillendirilecek fazla zorlanan parçalar
1.1181 Ck 35 1035 Makine taşıt ve motor yapımında fazla zorlanan ve yüksek arıklık gerektiren çelikten yapılacak parçalar
1.1186 Ck 40 1040 Taşıt, makine, motor ve aparat yapımında, orta zorlanan ve yüksek arıklıkta çelikten yapılacak parçalar
1.1191 Ck 45 1045 Taşıt, makine, motor ve aparat yapımında, orta zorlanan ve yüksek arıklıkta çelikten yapılacak parçalar
1.1201 Cm 45 1045 Makine, taşıt, motor ve aparat yapımında, orta zorlanan ve talaşlı işlenecek parçalar
1.1203 Ck 55 1055 Makine, taşıt, motor ve aparat yapımında, fazla zorlanan talaşlı işlenecek parçalar
1.1206 Ck 50 1050 Makine, taşıt, motor ve aparat yapımında, fazla zorlanan talaşlı işlenecek parçalar
1.1209 Cm 55 1055 Makine taşıt ve motor yapımında fazla zorlanan talaşlı işlenecek parçalar
1.1221 Ck 60 1060 Makine taşıt ve motor yapımında fazla zorlanan ve yüksek arıklık gerektiren çelikten yapılacak parçalar
1.1223 Cm 60 - Makine taşıt ve motor yapımında fazla zorlanan talaşlı işlenecek parçalar
1.5038 40 Mn 4 1039 Genel makine ve taşıt yapımında Mn alaşımlı ıslah çeliğinden parçalar
1.5065 28 Mn 6 1330 Genel makine ve taşıt yapımında Mn alaşımlı ıslah çeliğinden parçalar
1.6511 36 CrNiMo 4 9840 Taşıt ve motor yapımında, aks, aks kovanı, krank mili, dingil gibi çok fazla zorlanan parçalar
1.6580 30 CrNiMo 8 - Otomobil ve motor yapımında, dayanım, süneklilik ve elastikliğin ön palanda olduğu çok zorlanan parçalar
1.6582 34 CrNiMo 6 4340 Otomobil ve motor yapımında, krank mili ve diğer tahrik aksamı, ön aks,aks kovanı gibi çok zorlanan parçalar
1.7003 38 Cr 2 - Genel olarak taşıt ve motor yapımında parçalar
1.7006 46 Cr 2 5045 Genel olarak taşıt ve motor yapımında parçalar
1.7033 34 Cr 4 5132 Taşıt ve makine yapımında, krank mili ve diğer tahrik aksamı, ön aks, aks kovanı gibi parçalar
1.7034 37 Cr 4 5135 Siyanür banyosunda sertleştirilecek, şanzıman parçaları, piston kolu, krank mili ve dişli çarklar
1.7035 41 Cr 4 5140 Taşıt ve motor yapımında, krank mili, ön aks, aks kovanı, direksiyon mili ve benzeri parçalar
1.7037 34 CrS 4 - Şanzıman parçaları, mil, piston kolu gibi talaşlı şekillendirilecek ıslah çeliği parçalar
1.7038 37 CrS 4 - 1.7037 gibi, ayrıca siyanür banyosunda sertleştirilecek parçalar
1.7039 41 CrS 4 - 1.7037 gibi, ayrıca siyanür banyosunda sertleştirilecek parçalar
1.7218 25 CrMo 4 4130 Otomobil ve taşıt yapımında, aks mili, aks kovanı, türbin parçaları ve türbin kanadı gibi parçalar
1.7220 34 CrMo 4 4135;4137 Otomobil ve uçak yapımında krank mili, aks mili ve kovanı, yivli mil ve sünekliliği yüksek parçalar
1.7225 42 CrMo 4 4140 1.7220 gibi, ayrıca dişli çark 
1.7226 34 CrMoS 4 - 1.7220 gibi ( daha iyi talaşlı şekillendirilebilir öz.)
1.7227 42 CrMoS 4 - 1.7220 gibi ( daha iyi talaşlı şekillendirilebilir öz.)
1.7228 50 CrMo 4 4150 Otomobil ve uçak yapımında yüksek süneklikte parçalar, şanzıman, direksiyon parç. Aktarma organı parç.
1.7361 32 CrMo12 4 - Dayanım, süneklilik ve elastiklikte fazla beklentilerin olduğu parçalar
1.7707 30 CrMoV 9 - Otomobil ve taşıtlarda yüksek süneklikte, fazla zorlanan krank mili, saplama, cıvata vb. parçalar
1.8159 50 CrV 4 6150 Otomobil ve çeşitli mekanizmaların yapımında, dişli çark, mil, yönlendirme parçası gibi aşınmaya zorlanan parç.